www.drsoroush.com

با ما تماس بگیريد    

بازگشت به صفحه اصلی

 

  تنش در سخنرانى سروش

شنبه ۴ مهر ۱۳۸۳ - ۹ شعبان ۱۴۲۵ - ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۴

 خبرنگار شرق از قم گزارش مى دهد

گروه سياسى، فريد مدرسى، قم: جلسه سخنرانى دكتر عبدالكريم سروش در قم با تشنج و ضرب و شتم اين چهره شاخص جريان روشنفكرى دينى همراه شد. سروش كه از ۱۴ سال پيش تاكنون به قم نيامده بود، هدفش از اين سفر آن بود كه در ميان روحانيون و برخى استادان دانشگاه دغدغه ها و نظرات خويش را بيان كند. سروش چهارده سال پيش در حالى از شهر مذهبى قم رفت كه برخى افراد و گروه ها حضور و بيان نظرات وى را در مركز فقه و فقاهت شيعه تاب نياورده بودند و جلسات سخنرانى او در بنياد معارف امام رضا تعطيل شده بود. سروش به مدت دو سال در اين بنياد كه در زمان حضور «سيدمحمد خاتمى» در سمت وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى تاسيس شده بود، در ميان برخى از روحانيون نوگراى قم همچون «محمدتقى فاضل ميبدى»، «محمد عبداللهيان»، «صادق كاملان»، «مهدى مهدوى راد» و «محمدعلى ايازى» - كه گاه حتى «حسن رحيم پور ازغدى» هم به جمع آنان مى پيوست _ همراه با دو يار ديرين خويش يعنى «رضا تهرانى» و «مرتضى رخ صفت » حضور مى يافت و آنان در جلسات درس و بحث او حضور مى يافتند. دكتر عبدالكريم سروش در اين جلسات كه به صورت كلاس هاى آموزشى برگزار مى شد، به آموزش علم كلام به ويژه كلام جديد مى پرداخت. او در آخرين جلسه از اين سلسله جلسات تدريس مثنوى را آغاز كرد. بحثى كه شروع نشده، به پايان رسيد. با چنين سابقه اى بود كه روز پنج شنبه سروش به دعوت چند تن از شاگردان سابق خود به شهر مذهبى قم وارد شد. شايد با اين تحليل كه پس از گذر ساليان، بيان مباحث كلامى، ديگر محافظه كاران اين شهر را آزار نمى دهد. ولى با اين وجود، قرار شد كه سخنرانى وى تحت عنوان «انديشه اعتزالى و روشنفكرى دينى» در منزل يكى از اعضاى مجمع محققين و مدرسين حوزه علميه قم به صورت خصوصى و با دعوتنامه برگزار شود تا رخسار مخالفان او بر افروخته نشود و اين جلسه همچون برخى جلسات سياسى اصلاح طلبان در اين شهر به تشنج كشيده نشود.

•ماجراهاى قبل از جلسه
اما اين آغاز قصه نبود.
قصه از آنجا آغاز شد كه يكى از نهادهاى قم نامه اى به معاونت سياسى استاندارى ارسال كرد و از اين دستگاه دولتى خواست تا «به دليل درخواست هاى مردمى»، براى مقابله با جلسه سخنرانى سروش در قم دستور مقتضى را صادر كند. در پى اين نامه، فرماندارى قم با ارسال دورنگارى به دفتر جبهه مشاركت اين شهر، خواستار لغو جلسه شد. اين درخواست در حالى ارسال مى شد كه به گفته مقامات جبهه مشاركت منطقه قم، اين حزب اصلاح طلب در جريان اين ماجرا، متصدى امر نبود. چنانكه «هادى قابل» رئيس اين تشكل ارسال اين دورنگار براى جبهه مشاركت را «بى معنا» دانست. همزمان با اين تحولات، دو موتورسوار به منزل «محمدعلى ايازى» عضو مجمع محققين و مدرسين حوزه علميه قم مراجعه كردند و از او خواستند تا جلسه را در منزل خود برگزار نكند. چرا كه در غير اين صورت، با مداخله ۲۰۰ نفر، از برگزارى آن جلوگيرى خواهند كرد. به دنبال اين تهديدها، برگزاركنندگان مراسم سخنرانى دكتر سروش در قم كه حضور استاد را در شهر خويش مغتنم مى شمردند و حاضر به لغو جلسه نبودند، دو ساعت مانده به زمان جلسه، مكان سخنرانى را تغييردادند و آن را به منزل «مجتبى شبيرى» (نواده آيت الله شبيرى زنجانى) از دوستداران دكتر سروش منتقل كردند. اين تغيير مكان كه به صورت شفاهى به برخى از مدعوين گفته شده بود، باعث كاهش تعداد حاضران در محل سخنرانى نيز شد.
• عذرخواهى ميزبان
بالاخره جلسه آغاز شد، سخنان مقدماتى جلسه را «هادى قابل» گفت. رئيس جبهه مشاركت قصد آن داشت كه بگويد به كدامين دلايل، مراسم در محل اعلام شده برپا نشد، او اين جلسه را منتسب به هيچ تشكيلات و حزب سياسى ندانست و گفت: «قرار بود اين سخنرانى با موضوع مباحث كلامى در منزل يكى از دوستان به صورت خصوصى برگزار شود كه با برخوردهايى كه ذكر آن رفت، روشن شد كه گويا عده اى از هر قانونى آزادند ولى براى عده اى شرايط آزادى بيان مباحث انديشه اى وجود ندارد.» قابل در پايان سخنان كوتاهش از دكتر سروش به اين دليل كه «جلسه اى در خور شأن ايشان تشكيل نشده» عذر خواست و ابراز اميدوارى كرد كه در آينده كشور و به ويژه شهر قم شاهد فراهم شدن زمينه طرح انديشه هاى وى باشد.
• سخنرانى متشنج
پس از سخنان كوتاه قابل، دكتر سروش سخن آغاز كرد. چهره شاخص روشنفكرى دينى در ابتداى سخنانش از حضور خود در اين شهر و در ميان حضار ابراز خشنودى كرد و مثل هميشه با شعرى آغاز صحبت كرد. او گفت: «بنده سليمان نيستم و اينجا كربلا نيست ولى با اين قضايا آن شعر محتشم كاشانى به ذهنم مى رسد ... وى در حالى كه حضار با شنيدن اين شعر، لبخند تلخى بر لب آورده بودند، ادامه داد: «ديگران آزادند ولى بعضى ها از تضييقاتى برخوردارند. به قول حافظ: «بهر يك لقمه كه آزار كسش در پى نيست / زحمتى مى كشم ... كه مپرس» او اين شعر را هم افزود كه «عاشق گل دروغ مى گويد كه تحمل نمى كند خارش» بر همين اساس بود كه سروش گفت: «به هر صورت خارى هم هست و بايد تحمل كرد و به اميد گلى كه برسد اين خار نشسته است و همه ما در زندگى اين مراحل را ديده ايم، اميدى كه داريم اين است كه انشاءالله به سوى گشايش بيشتر برويم.» عبدالكريم سروش به اميد جلساتى كه در آن سرمايه هاى فكرى بتوانند به نيكى تجربه و نقد شوند و سرمايه داران اين سرمايه ها بتوانند آزادانه و در امنيت كامل و كافى نظرات خويش را با ديگران در ميان بگذارند، از اين مراسم به عنوان نخستين جلسه پس از دورى چهارده ساله ار قم ياد كرد و آن را «تجديد خاطره اى» از برگزارى جلسات آن دوره خواند. او گفت كه آن زمان، سلسله حوادثى فضاى فرهنگى كشور را تغيير داد، «طوفانى وزيد و همه چيز را درهم پيچيد» و مرا نيز از نعمت حضور در جمع دوستان محروم كرد. سروش از سفرهاى چندباره اش به قم پس از آن حادثه ياد كرد و گفت: «ولى ديگر قم، آن قم پيشين نبود و به نوعى دلگير شده بود.»

سروش همچنان سخنان خود را ادامه مى داد و حضار به برگزارى آرام جلسه با توجه به تغيير مكان آن اميدوار بودند. در همين حال بود كه صداهاى مهيبى به گوش رسيد. صداها از بيرون منزل بود. حدود ۱۰۰ نفر از جوانان و نوجوانان قم در حالى كه شعار «منافق حيا كن، شهر قم را رها كن»، «شهر مقدس قم جاى منافقين نيست» و «منافق برو گمشو» پايان جلسه را خواستار مى شدند. اين فريادها هر چند سخنان سخنران را دچار اخلال مى كرد اما باعث نشد كه سروش سخن گفتنش را قطع كند. او كه آن زمان داشت سخنى از حضرت على(ع) را نقل مى كرد، با اشاره به اين فريادها گفت: «اين سروصداها علامت اين است كه كسانى در پى آنند تا جلسه ما را برهم بريزند. نمى دانم كه چقدر توفيق داريم تا جلسه را ادامه دهيم.»

  نوجوانان مخالف سخنرانى كه چند فرد ميانسال آنها را هدايت مى كردند، همان زمان كه سروش اين سخنان را مى گفت، به درون حياط منزل محل سخنرانى آمده بودند تا مانع ادامه حرف هاى سخنران شوند. «محمدجواد كرخى» فرماندار قم كه براى نظارت بر نظم جلسه در اين منزل حضور داشت، با ديدن اين وضعيت با تلفن از نيروى انتظامى قم خواست تا با حضور در محل مهاجمان را از منزل بيرون كنند. با اين حال، حتى پس از حضور نيروى انتظامى، مخالفان سخنرانى شعارهايشان را ادامه مى دادند. شعارهايى كه اين بار متوجه شخص فرماندار و استاندار قم هم مى شد: «فرماندار به اين بى غيريتى نديده هرگز هيچ ملتى»، «فرماندار بى لياقت اخراج بايد گردد»، «كرخى حيا كن، فرماندارى را رها كن»، «استاندار بى غيرت اخراج بايد گردد» و «استاندار برو گمشو»، در چين وضعيتى سروش ناچار شد سخن كوتاه كند و تنها به بيان پيشينه «خرد اعتزالى» بپردازد و يك ساعتى را به بيان ويژگى هاى اين مكتب فكرى دينى اختصاص دهد.
• درگيرى
سروش كه مباحث كلامى اش را پايان داد، قرار شد به دليل آنكه خطر ضرب وشتم وى وجود دارد، با همراهى نيروى انتظامى مستقيماً به تهران بازگردد. ولى هجوم جوانان تجمع كننده در برابر منزل محل سخنرانى به سمت سروش، مانع از اين امر شد. در حالى كه دكتر سروش به همراه دو محافظ كه در كنارش ايستاده بودند، از منزل خارج مى شد تا به سوى اتومبيلى برود كه برايش در نظر گرفته بود، حملات اين افراد به سروش در حالى كه شعارهاى پيشين خود را تكرار مى كردند، آغاز شد. مهاجمان سروش را از ناحيه سر و گردن مورد ضرب وشتم قرار دادند تا او از اين ناحيه آسيب ببيند. پس از آن، سروش با همراهى ماموران نيروى انتظامى به فرماندارى قم منتقل شد. آن جوانان نيز پس از ضرب وشتم وى در حالى كه از اين امر خوشحال بودند، به خوردن نوشابه و كيك در ابتداى خيابان منتهى به محل سخنرانى مشغول شدند. يكى از آنان مى گفت: «اين آخرين جلسه سروش در قم بود.» او پس از يك ساعت حضور در فرماندارى قم، در يك خودروى شخصى سوار شد و به دليل تعقيب يك پيكان ناشناس در حدود نزديك به يك ساعت در شهر به گردش پرداختند، پس از آن وارد اتوبان قديم شدند كه همچنان آن اتومبيل، آنان را تعقيب مى كرد. تا آنكه با گذشت ۲۰ كيلومتر از جاده قم _ تهران اين اتومبيل ناپديد شد. پس از آن بنا بر قرار قبلى، دكتر سروش سوار اتومبيل «رضا تهرانى» شد و قم را ترك كرد.
• سروش نبايد در قم سخنرانى كند
از سوى ديگر به گزارش ايرنا يكى از طلاب حوزه علميه قم كه در صحنه ضرب وشتم دكتر عبدالكريم سروش در قم حاضر بود، گفت: «سروش كه پيامبران و قرآن را زير سئوال مى برد نبايد در قم سخنرانى كند.» وى كه خواست اسمش فاش نشود، گفت: «مردم قم هرگز اجازه نمى دهند اين شهر مقدس توسط چنين افرادى آلوده شود.» وى تصريح كرد: سروش موضوع «شهادت طلبى اسلامى» را «تروريسم» مى داند و به طور كامل با روشنفكران آمريكا همفكر است. فرماندار قم نيز گفت: دكتر سروش يك نشست خصوصى در منزل يكى از دوستان خود داشت كه متاسفانه به هنگام خروج مورد ضرب و شتم قرار گرفت. «محمدجواد كرخى» افزود: به هنگام سخنرانى دكتر سروش تعدادى به اطراف محل سخنرانى وى هجوم آوردند ولى با فراخوانى نيروى انتظامى اين افراد از اطراف اين محل دور شدند.» وى گفت: «افرادى كه در اطراف اين محل تجمع كرده بودند براى ما شناخته شده هستند.» او افزود: به هنگام خروج دكتر سروش از اين محل، افرادى كه توسط نيروى انتظامى دور شده بودند، مجدداً به طرف محل سخنرانى هجوم آوردند.» فرماندار قم همچنين شعارهايى عليه خود و استاندار اين استان را از سوى افراد تجمع كننده تائيد كرد.

 

http://www.sharghnewspaper.com/830704/index.htm

 

بازگشت به اّرشيو خبرها