ولیّ “محفل ولی”
• دسته: از اهل قلمحسین دباغ
سعدی این منزل ویران چه کنی جای تو نیست
رخت بربند که منزلگه احرار آن جاست
“استراح من همّ الدنیا و غمّها”. محمد باقر ولی بیک از دوستداران نهضت آزادی و هیات اجرایی روزنامه های اصلاح طلبی چون جامعه، توس و نشاط دیروز بیست و چهارم اردیبهشت ماه بر اثر بیماری در بیمارستان ایلینگ لندن از دنیا رفت. سالها قبل که ایران را به جهت مسائل سیاسی ترک کرد، تلاش کرد تا با برپا کردن محفلی برای ایرانیان لندن فضای عرفانی، معنوی و اندیشگی را ارتقا دهد و از این طریق برای خود باقیات صالحاتی پشت سر نهد. بحق کامیاب بود؛ در طول عمر کوتاه خود رونق محفلی که “محفل ولی” نام داشت را به چشم سر دید. اما به همین راضی نبود. بنا داشت بنیادی به نام مولانا در لندن برپا کند و علاقمندان به فرهنگ ایران را ذیل یک چتر دعوت به همکاری کند. حیف که اجل مهلت نداد و این وظیفه مهم را برای بازماندگانش به ارث نهاد.
روشنفکری دینی را به مثابه یک پروژه مهم معرفتی-سیاسی علاج جامعه آفت زده فعلی ایران می دانست. محفل او پاتوقی برای روشنفکران دینی بود تا از هر سو به تبلیغ دیانت اخلاقی و معنویت عرفانی بپردازند. با اینکه دعوت از عبدالکریم سروش و عطاالله مهاجرانی برای او از سوی حکومت ایران هزینه زا شده بود، به این مهم اصرار می ورزید. سنگر را خالی نمی کرد و پرچم را بالا نگه داشته بود. به خاطرم هست روزگاری که فشارها از هر سو شدت گرفته بود، او را انذار دادم که مدتی چراغ خاموش حرکت کنید تا آبها از آسیاب بیفتد. پاسخ داد حکومتیان کار خود می کنند و ما هم وظیفه خود را داریم. با همه این حال کار فرهنگی را مقدم بر کار سیاسی می نشاند و قائل بود با رفوگری فرهنگی سیاست می تواند سر بر بالینی بنهد.
خدا باوری او مثال زدنی بود. در همه امور دست خداوند را به رای العین می دید. در خوشی ها شاکر بود و در مصیبت ها صابر. وقتی پزشکان برای بیماری او تشخیص سرطان دادند، دست تقدیر را به گرمی فشرد و شکایت نکرد. “الخیر فی ما وقع” را حقیقتا تمرین و تکرار کرده بود و به زینت بر زبان نمی آورد. به اعتراف خودش همه این آسودگی و طیب خاطر را وام دار آموزه های روشنفکران دینی می دانست.
چند روز پیش که صدای او را پشت تلفن شنیدم گمان بردم که بر بیماری خود فائق آمده است. خوشحال شدم و گفتم از سفر که بازگشتم به دیدار شما می آیم. استقبال کرد و با آن عملگرایی فوق العاده ای که داشت امور را یادآوری کرد که یعنی باید درباره اینها سخن بگوییم. عمر سفر کوتاه بود و عمر او نیز هم. وقتی دیشب از سفر بازگشتم خبر رسید که در آرامش به ابدیت پیوسته است. علی الظاهر به او گفته بودند که به پایان نزدیکی. او هم از سر تسلیم و رضای تمام به اقوام زنگ زده بود و از آنان حلالیت طلبیده بود. سبکبار و سبکبال ترک دنیا کرد که این پایان تمام همه ما آدمیان است: “کل نفس ذائقه الموت”.
با عرض سلام و ادب
داغ دل ما را از اين زنده تر نکنيد . لطفاٌ .
نکته ها هست بسی
محرم اسرار کجاست ؟
بسم الله
سلام
گفته شده است :”روشنفکری دینی را به مثابه یک پروژه مهم معرفتی-سیاسی علاج جامعه آفت زده فعلی ایران می دانست. ”
آیا باید این روشنفکری دینی معیار وحدت بخشی داشته باشد یا نه؟ چگونه افکار مختلف دینی وحدت بیابند؟
در مرحله اول پاسخ روشن است: رجوع به قرآن.
اما مراجعات به قرآن از طرف روشنفکران دینی چگونه به وحدت برسند؟ نظرات درست و نادرست و نیمه درست چگونه ارزیابی شوند؟
سازگاری و وحدت بین آیات قرآن خود دلیل بر حقانیت آن است. با ظاهر شدن وحدت زیبا بین آیات اعجاز آن را درمی یابیم. نتایج حاصله از چینش و اتصال (ترتیب و رابطه) در بین آیات هر سوره و ارتباط در کلیت قرآن بنحوی است که مشکل است بگوییم حاصل تفکر یک انسان است. هر چه بیشتر بخوانیم این “باور” ما تقویت میشود.
علوم عقلی و نقلی و تجربی تماما در استخدام فهم سازگاری و وحدت آیات قرآن باشد. وعده حفظ تنها قرآن خود دلیل است بر اینکه معیار برای تمام زمان ها و مکان ها قرآن است.رعایت وحدت بین آیات و سعی بر فهمیدن آن بر رشد عقلی ما می افزاید.
توضیح مفصل آداب و رسوم و مناسک دینی (همچون نماز و حج) در قرآن نمی توانسته باشد. طبق اشارات قرآنی انجام آنها باید طبق عملکرد رسول الله باشد. رفع اختلاف در این مناسک بعهده خود ماست. عدم توافق در شکل اجرای آنها عذر بدتر از گناه است. با رسیدن به وحدت در مسائل بزرگتر به وحدت در آنها نیز کمک خواهد شد.
اگر وحدت و اتصال (ترتیب و رابطه) را بین آیات هر سوره و رابطه بین آیات در کلیت قرآن را رعایت کنیم به نتایجی از قرار ذیل میرسیم. نتایجی که زیبا و منطقی هستند.همان مفاهیمی که گره گشای مشکلات ما میباشند:
یک – آیات “متشابهات” آیاتی هستند که مفاهیم غیبی را شرح میدهند آنها را “شبیه سازی” میکنند.simulate
دو – “ما تشابه منه” وقتی رخ مینمایند که کلیت قرآن را رعایت نکنیم.هر آیه ای میتواند “ما تشابه منه” شود.
سه – کسانیکه مدام دم از کلیت قرآن میزنند و دائم در کار خواندن قرآن هستند و غرض و مرضی ندارند میتوانند مشکل فهم این آیات را بر طرف کنند.همان “الراسخون فی العلم”. این افراد در هر عصر و زمانی میتوانند باشند. چرا که فهم اشتباه در هر زمان و مکانی و در مواضع مختلف از قرآن میتواند رخ دهد.
چهار – غیر از “متشابهات” بقیه “محکمات” هستند.
پنج – ناسخ و منسوخ در قرآن وجود ندارد.ناسخ و منسوخ در معجزات همراه بعضی رسولان الهی بوده است.
شش – قرآن دو نقش دارد.یکی نقش هدایت کنندگی و نقش دیگر معجزه بودن. از نظر معجزه بودن بر معجزات قبلی برتری دارد.از نظر هدایت کنندگی جمع بندی کننده و کامل کننده رسالات (پیامهای) الهی قبلی است.
هفت – چون قرآن بتدریج نازل میشده است رسول الله در یک زمان با رسول الله در زمان دیگر فرق دارد.تفاوت در رسالات نازله بر ایشان است.بنابر این مومنین در زمان ایشان باید در اختلافات خود اول نزد ایشان بروند.رسول الله با استناد به رسالات و پیام های قبلی و اشراف خودشان به کلیت رسالت (الذکر) حکم صادر میکنند یا منتظر صدور حکم میمانند.
هشت – سوره مجادله نشان میدهد موقعیتی بوده است که رسول الله قاطعانه جواب مشکل پیش آمده را نمی دانسته اند.بیان ایشان بانوی مراجعه کننده به ایشان را غمگین میکند به خداوند شکایت میکند خداوند حکم قاطع را نازل میکند.
نه – تاویل دو جور است یا دو جور رخ میدهد. یا بوسیله بیانات و توضیحات سخنی تاویل میشود و واضح میگردد یا بوسیله رخدادی موضوع بیان میشود.آیات “متشابهات” که شبیه ساز هستند با رخداد قیامت “تاویل” میشوند.
ده – آیات “ماتشابه منه” با بیانات راسخون در علم “تاویل” میشوند و توضیح مییابند.
یازده – عبارت “اطیعوا الله” چگونه “تاویل” شود؟ اطاعت از خداوند چگونه انجام میشود؟ اولین “تاویل” این عبارت این استکه “اطیعوا الرسول”.با اطاعت از رسول الله در حقیقت از “الله” اطاعت کرده ایم.
دوازده – افرادی در زمان رسول الله وجود داشته اند که به آنها “اولی الامر” اطلاق میشده است.ایشان فرماندهان و مدیران گروه ها هستند.اختلاف افراد دیگر باایشان کاملا ممکن بوده است.
سیزده – تاویل دقیق عبارت “اطیعوا الله” چنین خواهد بود که “اطیعوا الرسول و اولی الامرمنکم” این تاویل ادامه دارد چون آیه ادامه دارد میفرماید “فان تنازعتم فی شی ء فردوه الی الله و الرسول ان کنتم تومنون بالله و الیوم الاخر”.”الرسول” دوم نشاندهنده حامل وحی جدید یا توضیحات رسول الله با توجه با اشراف ایشان بر کلیت قرآن است.این “تاویل” دقیقترین “تاویل” است زیرا تمام استثنائات را در بر میگیرد.”اطیعوا” اول با “اطیعوا” دوم تاویل میشود.احسن تاویلا.
چهارده – بنابراین همواره اطاعت از رسالات الله مورد نظر بوده است.الذکر یا اشراف بر کلیت پیام توسط رسول الله نعمتی بوده است برای زمان ایشان.این “الذکر” بر بزرگان با تقوا و راسخ در علم نیز حاصل میشود البته بعد از اتمام نزول کامل قرآن و رعایت کلیت آن در زمانهای بعد…
تعاون و ارتباط و وحدت بین مومنین با وحدت بخشی بین آیات قرآن میسر خواهد بود. هر نظری که وحدت بین آیات را نشان دهد و موجب شود آن نظر درست است… جدایی بین آیات و گزینشی خواندن آنها جدایی بین مومنین را موجب میشود…
والسلام
quranmizan.com