محمد جواد اکبرین روزنامه‌نگار و پژوهشگر دینی عبدالکریم سروش، فیلسوف و الاهیدانِ ایرانی، بیست و پنجم آذرماه، هفتاد ساله می‌شود. این مقاله بر آن است تا به این بهانه، از سه گرهِ پیچیده در دیانت و سیاست یاد کند که او در گشودنِ نظری آنها کامروا بوده است. بازخوانی متن قدسی بی‌آنکه بنای آن […]
یکم: رُبع ساکنانِ رُبعِ مسکون، به تقریب مسلمانان‌اند که نام محمّد (ص)، ناموس وپرچم آنان است و آلودن این نام، نهادشان را ناآرام می‌کند. سخره‌گران و هجوپردازان، حقّ خود دانسته‌اند که صورت وی را زشت بنگارند و حرمت و مهابت او رادر چشم مردم بشکنند. مرا در حقّ آزادیِ بیان سخنی نیست. ولی هرچه هست، […]
۱. رویکرد شناختی و غیرشناختی به تجربه دینی عنوان این نوشتار می‌توانست روانشناسی یا پدیدارشناسی تجربه دینی هم باشد. سخن در باب این است که تجربه دینی شبیه چه پدیده ای است. چه رخ می‌دهد وقتی تجربه ای دینی را از سر می‌گذرانیم؟ یا به تعبیر فیلسوفان ذهن، چه وضعیت ذهنی را دراین اوقات تجربه […]
عطا ملک جوینی در تاریخ جهانگشا آورده استکه در بحبوحه ی چیرگی و اشغال و قتل و نهب وتجاوز مغولان، چنگیزخان به بخارا درآمد و به مسجد رفت و مشایخ و ائمّه جماعت و شریعت را احضار کرد و فرمان داد تا صندوق های قرآن را در حضور آنان، کاهدان اسبان سازند و رقاصگان و […]
1- چندی پیش، پاسخ سیدجواد طباطبایی به منتقدانش را در یک سایت خبری خواندم. بنابر عادت مألوف و به‌اقتضای طبیعت، ایشان به منتقدان خود، حاتم قادری و هاشم آقاجری، به تندی حمله کرده است. در این میان، من نیز از لطف او بی‌نصیب نمانده و به طنز و طعنه، در زمرۀ «دانشمندان طراز اول فلسفۀ […]
سیدجواد طباطبایی از روشنفکران مطرح ایران پس از انقلاب است. او با کتاب درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه‌ی سیاسی در ایران که در سال 1368 در تهران به چاپ رسید به عرصه‌ی روشنفکری پا نهاد. اما شهرت او مدیون کتاب ابن‌خلدون و علوم اجتماعی با عنوان فرعی وضعیت علوم اجتماعی در تمدن اسلامی است. به […]
زبان تصویری و رؤیایی قرآن، آشکارا دنباله زبان تصویری ورؤیایی تجربه معراج است.و معاد قرآن بسط معاد معراجست. در چهار پاره ی پیشین، مفصّلاً و منفصلاً، سرشت رویایی و دیداری و شنیداری وحی محمّدی را به قدر طاقت، مبیَّن و مبرهَن کردم و نشان دادم که قرآن، روایت رؤیاهای رسول گرامی اسلام است. گویی وی […]
۱. “خوبی” و “روایی” اخلاقی عالمان و فیلسوفان اخلاق با به دست دادن تئوری‌های هنجاری اخلاقی تلاش می‌کنند تا “روایی”[1] و “ناروایی”[2] افعال و رفتار آدمیان را روشن کنند. برای مثال فایده گرایان کلاسیک مثل جرمی بنتام، دیوید هیوم و جان گِی بر این باور بودند که فعل روا فعلی است که فایده بیشتر و […]
ﺣﺎﺋﺮی شیرازی ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪاش ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻧﻤﯽرﺳﺪ و اﮔﺮھﻢ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﻧﻤﯽ رﺳﺪ ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل ﻻھﻮری، ﺣﮑﯿﻢ و ﺷﺎﻋﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﻨﺪی، در «اﺳﺮار ﺧﻮدی» ﻣﯽآورد ﮐﻪدر ﻣﺮﻏﺰاری، ﺷﯿﺮان ﺑﺮﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﻣﺠﺎورھﺠﻮم ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ و آنها را طﻌﻤﮥ ﺧﻮد ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ. ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ زﯾﺮﮐﯽ ﺧﻄﺮ ﮐﺮد و ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻮﻋﻈﻪ نهاد وﺷﯿﺮان را ﭘﻨﺪھﻤﯽ داد ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺘﺨﻮاری ﺑﺪ […]
لبّ مدعیات فلسفه اخلاقِ عبدالکریم سروش را می‌توان در مقاله مطول وی تحت عنوان “اخلاق خدایان: اخلاق برتر وجود ندارد” جستجو کرد.[1] سروش در این مقاله بدون اختیار کردن موضعی در اخلاق هنجاری، به روشنی از آرای فرا-اخلاقی خود پرده بر می‌گیرد. به ایجاز هرچه تمامتر، اولاً او به نحو اضمار از نوعی ناواقع گرایی اخلاقی […]
